Susze ponad 2 razy częściej – jak zabezpieczyć przyszłość rolnictwa?

Już teraz możemy zaobserwować niszczycielskie skutki susz w Europie i na całym świecie. Zakładając najbardziej prawdopodobny scenariusz, do 2050 roku globalna temperatura wzrośnie o 2 °C, czyli wystarczająco dużo, aby w Polsce susze występowały ponad dwa razy częściej. Przedstawiamy najważniejsze wnioski płynące z raportu klimatycznego Polskiej Izby Ubezpieczeń.

Spis treści

• Susze w Polsce – historia i prognoza
• Ryzyko suszy dla rolnictwa
• Ubezpieczenie upraw – między obowiązkiem a koniecznością
• Ubezpieczenie na miarę ryzyka

Susze w Polsce – historia i prognoza

Wzrost globalnej temperatury następuje powoli, ale w sposób nieunikniony zmienia naszą rzeczywistość i powoduje ryzyko, na które już teraz powinniśmy reagować. Już teraz fale upałów występują prawie trzy razy częściej niż w drugiej połowie XIX w., kiedy zdarzały się średnio co 10 lat. Termometry pokazują coraz wyższe wartości, a my systematycznie słyszymy o kolejnych upalnych rekordach. Aktualnie susze w Europie występują 1,7-krotnie częściej w porównaniu do okresu przed erą przemysłową. Przy obecnym tempie zmian klimatu częstotliwość występowania susz w 2050 roku wzrośnie 2,4-krotnie.

Raport Polskiej Izby Ubezpieczeniowej szczegółowo podaje informacje o okresach suszy, które zanotowano w Polsce. Występowały one m. in. w latach 1976, 1982, 1983, 1984, 1989. W tym czasie wyróżnia się epizod trwający od stycznia 1982 do stycznia 1983, w trakcie którego ponad 50% powierzchni kraju znajdowało się w warunkach suszy intensywnej, w tym blisko 30% w warunkach suszy ekstremalnej. Natężenie susz zaobserwowano również w marcu 1991, październiku 1992, czerwcu 1993, marcu 1996 czy październiku 2003 roku. Susze meteorologiczne w latach 2005-2020 charakteryzowały się wyższą liczbą epizodów lokalnych o charakterze susz błyskawicznych (np. w roku 2006 czy 2011). Z kolei w 2015 i 2018 roku pojawiły się susze trwające niemal cały okres wegetacyjny. W latach 2011-2020 przedłużający się stan suszy hydrologicznej spowodował jeszcze częstsze przypadki suszy intensywnej i ekstremalnej. Regeneracja zasobów wodnych wciąż jest zakłócona w wyniku intensywnych susz z lat 80-tych i 90-tych, a to stwarza ryzyko pogłębienia problemu w przyszłości.

Ryzyko suszy dla rolnictwa

Wzrost temperatur doprowadził do przesunięcia termicznych pór roku oraz sezonu wegetacyjnego, co powoduje, że skutki zmian klimatycznych są odczuwalne przez rolników w Polsce i na całym świecie. Jednak największe problemy powodują zjawiska o gwałtownym charakterze, np. powodzie, huragany czy właśnie susze.

Skutki susz dla rolnictwa to m. in.:

• zmniejszenie plonów (np. w 2019 roku w Polsce susza zredukowała plony o ok. 20%),
• wzrost kosztów dostarczania wody dla upraw i zwierząt,
• wzrost kosztów energii (wpływ suszy na sektor energetyczny).

Susze stanowią poważne zagrożenie w znacznie szerszym zakresie. Powodują obniżenie poziomu wód gruntowych, a w miejscu zanikających warstw powstają puste przestrzenie, które stwarzają ryzyko osuwania i zapadania się ziemi (to zjawisko to na dużą skalę można zaobserwować we Francji). Niski stan rzek pociąga za sobą znaczące ograniczenia w produkcji energii elektrycznej w elektrowniach wodnych i jądrowych (reaktory jądrowe wymagają wody do chłodzenia). W Hiszpanii produkcja elektrowni wodnych spadła w 2022 r. o 40% w porównaniu do 2021 roku. We Francji w wyniku obniżenia się poziomu wód w rzekach wyłączone zostały reaktory atomowe.

Ubezpieczenie upraw – między obowiązkiem a koniecznością

Katastrofy naturalne występujące w Polsce na przestrzeni ostatnich lat mimo lokalnego charakteru spowodowały wysokie straty. W latach 2018-2021 łączna kwota odszkodowań z tytułu ubezpieczenia upraw wyniosła 1,539 mld zł.

Obowiązek ubezpieczenia upraw dotyczy użytkowników gruntu, którzy pobierają dopłaty bezpośrednie. Minimalny zakres takiego ubezpieczenia to co najmniej 50% powierzchni dotowanych upraw i przynajmniej jedno ryzyko (np. grad, przymrozki, ujemne skutki przezimowania). Ubezpieczenie upraw bez dotacji, w szerszym zakresie czy na większym areale jest dobrowolne i coraz częściej rozważane przez rolników. Poszerzona ochrona w ramach polisy na uprawy może objąć szkody wyrządzone np. przez huragan, deszcz nawalny, powódź, uderzenie pioruna, ogień, obsunięcie się ziemi, lawinę, a także suszę.

Postępujące problemy z suszą, powracające fale upałów i zwiększone ryzyko innych katastrof naturalnych (np. huragany, burze, gwałtowne opady i powodzie) sprawiają, że o ubezpieczeniach upraw warto myśleć nie tylko w kategoriach obowiązku, ale powiększającej się potrzeby – zwłaszcza mając na uwadze istotną rolę rolnictwa w Polsce oraz zależność urodzaju od pogody.

Ubezpieczenie na miarę ryzyka

Ubezpieczenie może skutecznie chronić rolników – zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa – przed stratami spowodowanymi przez katastrofy naturalne. Wsparcie wynikające z ochrony ubezpieczeniowej może też odegrać ważną rolę w stabilizacji sektora rolnego w obliczu zagrożeń związanych ze zjawiskami klimatycznymi. Nie jesteśmy w stanie powstrzymać żywiołów, ale możemy wykazać się przezornością.

Wybierając ubezpieczenie upraw, warto z uwagą podejść do kwestii wyboru ryzyk. Zjawiska takie, jak grad, huragan czy susza mogą dotyczyć każdego zakątka Polski, w odróżnieniu np. od powodzi, której prawdopodobieństwo jest zróżnicowane regionalnie. Dobrze dopasowane ubezpieczenie to takie, które zapewni skuteczną pomoc w razie każdego zagrożenia, na jakie narażone jest gospodarstwo. Warto o tym pamiętać nie tylko przy ubezpieczeniu upraw, ale też podczas zawierania polisy na budynki wchodzące w skład gospodarstwa czy maszyny i urządzenia niezbędne do wykonywania pracy na roli.

Chcesz sprawdzić dostępne rozwiązania ubezpieczeniowe dla swojego gospodarstwa? Skorzystaj z pomocy eksperta, który reprezentuje ponad 30 towarzystw. W Domu Ubezpieczeniowym Spectrum porównasz najlepsze oferty, poznasz odpowiedzi na wszystkie pytania i dopasujesz wariant ubezpieczenia do swoich potrzeb. Odwiedź biuro lub zadzwoń – Doradcę Klienta znajdziesz na mapie placówek lub za pomocą aplikacji ubezpieczeniowej SPECTRUM mobile.

Źródła:

• https://piu.org.pl/klimat-rosnacych-strat-ubezpieczyciele-istotnym-ogniwem-w-zarzadzaniu-ryzykiem-klimatycznym/