Kto odpowiada za szkody wyrządzone przez dziecko?

Co jeśli Twoje dziecko niechcący zniszczy komuś telefon, rower, albo stłucze szybę? A może jesteś nauczycielem, trenerem lub opiekunem kolonii i zastanawiasz się, kiedy możesz odpowiadać za działania podopiecznych? Sprawdź, co mówi prawo i jak możesz zabezpieczyć się na przyszłość — bo odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzieci często spada na dorosłych.

• Odpowiedzialność prawna za szkody wyrządzone przez dziecko
• Odpowiedzialność za dziecko a OC w życiu prywatnym
• OC zawodowe dla osób pracujących z dziećmi
• Ubezpieczenie OC – spokojna głowa, bezpieczny portfel

Odpowiedzialność prawna za szkody wyrządzone przez dziecko

Dzieci do 13. roku życia – odpowiedzialność dorosłych
Zgodnie z art. 427 Kodeksu cywilnego, dzieci do ukończenia 13. roku życia nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzone szkody. Za szkody wyrządzone przez dziecko, jeśli jest to działanie bezprawne, odpowiadają osoby zobowiązane do nadzoru nad dzieckiem – najczęściej są to rodzice, opiekunowie prawni, nauczyciele, wychowawcy czy trenerzy.

„Kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku (…) winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę (…)” (art. 427 k.c.)

Jeżeli dorosły udowodni, że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru lub że szkoda i tak by powstała mimo dołożenia staranności w wykonywaniu nadzoru, może zostać zwolniony z obowiązku naprawienia szkody. Jednak zwolnienie z odpowiedzialności wymaga udowodnienia okoliczności wyłączających winę w nadzorze przez odpowiedzialnego za dziecko ze względu na to, że w tym obszarze ciężar dowodu obciąża nie poszkodowanego, a sprawującego nadzór.

Kto ponosi odpowiedzialność, gdy dziecko jest pod opieką innej osoby?
W praktyce często zdarza się, że dziecko trafia pod opiekę osoby niebędącej rodzicem, np. babci, sąsiadki, przyjaciółki. Kluczowe znaczenie ma w takich przypadkach charakter pieczy:

• jednorazowa, krótkotrwała opieka grzecznościowa (np. sąsiadka zgadza się popilnować dziecka przez godzinę) zwykle nie powoduje powstania odpowiedzialności z tytułu winy w nadzorze,
• opieka ma charakter powtarzalny, a osoba trzecia faktycznie sprawuje stałą pieczę (nawet nieodpłatnie) – może zostać uznana za zobowiązaną do nadzoru i w konsekwencji pociągnięta do odpowiedzialności.

Nie ma przy tym znaczenia, czy taka osoba jest spokrewniona z dzieckiem. Liczy się realny zakres i regularność sprawowanej opieki. Każdy przypadek zazwyczaj jest rozpatrywany indywidualnie.

Dzieci powyżej 13. roku życia – odpowiedzialność dziecka i/lub dorosłego
Dzieci, które ukończyły 13 lat, mogą już ponosić odpowiedzialność za własne czyny, o ile mają zdolność do oceny konsekwencji swojego zachowania, co wiąże się z odpowiednim poziomem poczytalności. Oznacza to, że mogą być zobowiązane do naprawienia szkody, jeśli działanie było bezprawne. W praktyce jednak:

• jeśli dziecko nie ma majątku, naprawienie szkody w niektórych przypadkach może i tak spoczywać na rodzicach/opiekunach prawnych (np. w drodze dobrowolnej zapłaty lub po przeprowadzeniu postępowania sądowego),
• jeśli dziecko jest niepoczytalne, a poziom rozwoju i rozumienia rzeczywistości nie pozwala mu na ponoszenie odpowiedzialności, nadal zastosowanie ma art. 427 k.c. i odpowiedzialność z winy w nadzorze.

W przypadku szkody wyrządzonej przez dziecko powyżej 13 roku życia rodzic może odpowiadać w przypadku, gdy sam zawinił w konkretnej sytuacji, np. wiedział o niebezpiecznym zachowaniu dziecka i nic z tym nie zrobił.

Odpowiedzialność za dziecko a OC w życiu prywatnym

Ubezpieczenie OC w życiu prywatnym może przydać się zarówno w domu, jak i podczas wakacji, wycieczek czy wizyt u znajomych. Polisa może pokryć różne szkody wyrządzone przez dziecko osobom trzecim, np. uszkodzenie telefonu, zarysowanie samochodu podczas jazdy na rowerze czy wybicie szyby przy zabawie piłką.

Dostępne formy tego ubezpieczenia to:

• samodzielna polisa OC w życiu prywatnym – zapewnia całoroczną ochronę,
• rozszerzenie polisy mieszkaniowej o OC – chroni mieszkańców gospodarstwa domowego, w tym dzieci i zwierzęta,
• OC w polisie turystycznej – działa w określonym czasie i zakresie (np. na koloniach, wyjazdach).

OC zawodowe dla osób pracujących z dziećmi

Osoby zawodowo związane z opieką nad dziećmi również mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności za szkodę – dlatego warto posiadać ubezpieczenie OC zawodowe dopasowane do charakteru pracy, np.:

• OC trenera/instruktora sportu – uprawianie sportów przez dzieci wiąże się ze zwiększonym ryzykiem doznania uszczerbku na zdrowiu lub uszkodzenia wynajmowanego sprzętu przez dziecko, za co może odpowiadać trener pełniący funkcję opiekuna w czasie zajęć,
• OC wychowawcy kolonijnego – w czasie wyjazdu wychowawcy sprawują opiekę nad dziećmi i mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za szkody wyrządzone zarówno podopiecznym, jak i przez nich,
• OC nauczyciela – na terenie szkoły dzieci podlegają pieczy nauczycieli podczas zajęć, przerw i innych aktywności, co może wiązać się z powstaniem szkody przez winę w nadzorze.

Dopasowane OC zawodowe zabezpiecza przed finansowymi konsekwencjami szkód powstałych w wyniku wykonywania czynności zawodowych czy rażącego niedbalstwa. Polisa może objąć też szkody rzeczowe powstałe w mieniu najmowanym, dzierżawionym lub użytkowanym (np. sprzęt hotelowy, sportowy) oraz koszty sądowe i związane z reprezentacją prawną.

Ubezpieczenie OC – spokojna głowa, bezpieczny portfel

Choć każde zdarzenie wymaga indywidualnej analizy, odpowiedzialność finansowa za szkody wyrządzone przez dziecko najczęściej spoczywa na dorosłych: rodzicach, opiekunach, nauczycielach czy trenerach. Dzieciom do 13 roku życia nie można przypisać winy, a nawet starsze — nie zawsze są w pełni poczytalne lub wypłacalne. Dlatego warto zawczasu zabezpieczyć się polisą OC, by w trudnej sytuacji nie ponosić kosztów z własnej kieszeni.

Bez względu na to, czy jesteś rodzicem, nauczycielem, trenerem czy opiekunem na kolonii — warto mieć zabezpieczenie na wypadek szkód wyrządzonych przez dzieci. Wybierając polisę dla siebie warto zwrócić uwagę na zakres terytorialny (Polska, Europa, świat), a także sumę ubezpieczenia, która stanowi górny limit odpowiedzialności finansowej ubezpieczyciela. Chcesz dobrać odpowiednią ochronę OC dla siebie lub swojej rodziny? Odwiedź nasze biuro lub zadzwoń – Doradcę Klienta znajdziesz na mapie placówek lub w aplikacji ubezpieczeniowej SPECTRUM mobile.