Ubezpieczenia a ryzyko klimatyczne (raport PIU)

Według prawdopodobnych scenariuszy w najbliższych dekadach wzrośnie globalna temperatura, w Polsce susze będą występować ponad 2 razy częściej, a skutki zmian klimatycznych mogą spowodować spadek PKB nawet o 10%. Przedstawiamy omówienie raportu „Klimat rosnących strat. Rola ubezpieczeń w ochronie klimatu i transformacji energetycznej” opracowanego przez Polską Izbę Ubezpieczeń we współpracy z EY.

Spis treści

• Ile kosztują nas skutki katastrof naturalnych?
• Katastrofy naturalne w Polsce
• Ubezpieczenia a ryzyko klimatyczne
• Jakie wsparcie może zapewnić polisa?

Ile kosztują nas skutki katastrof naturalnych?

Katastrofy naturalne to gwałtowne zjawiska spowodowane przez żywioły. W umiarkowanym klimacie, w którym leży Polska, są to przede wszystkim deszcze nawalne, podtopienia i powodzie, burze, grad i huragany. Z ich skutkami musimy borykać się coraz częściej, a należą do nich m. in.:

• zniszczenie mienia,
• uszkodzenie infrastruktury,
• straty w uprawach i hodowlach rolniczych,
• przerwy w łańcuchach dostaw,
• obniżenie produkcji energii i wzrost cen,
• spowolnienie regeneracji zasobów wodnych.

Skalę problemów powodowanych przez katastrofy naturalne w Polsce może obrazować wysokość wypłacanych z tego tytułu odszkodowań, która wyniosła 994 mln w 2021 r. Straty, jakie poniosła Polska w wyniku zmian klimatycznych w ostatnich 40 latach, szacuje się na 16 mld euro, z kolei dla całej Unii Europejskiej jest to kwota 487 mld euro.

Warto też pamiętać o aspekcie strat, których wartości nie da się wyrazić w pieniądzach. W wyniku katastrof naturalnych na całym świecie wiele osób traci życie i zdrowie, a także zmaga się z cierpieniem, walcząc o przetrwanie w kryzysowych sytuacjach.

Katastrofy naturalne w Polsce

W Polsce już od wielu lat trwają szeroko zakrojone badania, które monitorują występowanie negatywnych w skutkach zjawisk pogodowych. Poniższa tabela przedstawia, jak w latach 2016-2021 rośnie ilość szkód zgłaszanych do ubezpieczycieli z tytułu katastrof naturalnych (warto pamiętać, że statystyki te opierają się przede wszystkim na obowiązkowych ubezpieczeniach rolników – w rzeczywistości straty są jeszcze większe i obejmują także nieobjęte ubezpieczeniem uprawy, budynki czy mienie).

• Susze

W 2019 roku w Polsce susza obniżyła plony o ok. 20%. Jednak susze oznaczają straty nie tylko w rolnictwie. Mogą powodować obniżenie poziomu wód gruntowych, a w wyniku ich cofania się pojawiają się puste przestrzenie stwarzające ryzyko osuwania i zapadania się ziemi. Zjawisko to na dużą skalę występuje we Francji. Susza oznacza również problemy w sektorze energetycznym. Niski stan rzek spowodowany upałami i niedoborem opadów w Europie Zachodniej w 2022 r. spowodował spadek poziomu rzek, a to doprowadziło do znaczącego ograniczenia w produkcji energii w elektrowniach wodnych i jądrowych (reaktory jądrowe wymagają dużej ilości wody do chłodzenia).

• Powodzie i podtopienia

60% wszystkich powodzi w Polsce jest pochodzenia opadowego. Wezbrania opadowe występują zwykle w okresie od maja do września, a nasilenie ich występowania przypada na lipiec-sierpień. Większość powodzi regionalnych i ogólnokrajowych powstaje w wyniku intensywnych opadów na południu Polski, gdzie ukształtowanie terenu umożliwia uformowanie się fali powodziowej.

Problem powodzi coraz częściej dotyczy także miast. W czerwcu 2021 roku w Poznaniu miała miejsce ulewa 64 l/mkw. w ciągu zaledwie 30 minut – normalnie taka ilość wody powinna spaść podczas całego miesiąca.

Miasta są narażone na poważne skutki powodzi ze względu na:

• występowanie obszarów bezodpływowych oraz płaskich o małym nachyleniu, z których woda odpływa na tyle powoli, że jej ilość może stwarzać zagrożenie,
• obszary o dużych różnicach między najniższym a najwyższym punktem terenu,
• uszczelnienie („zabetonowanie”) terenu, które powoduje utrudnienie lub całkowity brak infiltracji wód opadowych.

Działania adaptacyjne na szeroką skalę są już prowadzone w wielu polskich miastach, np. w Warszawie, Gdańsku, Toruniu czy Bydgoszczy. Ich celem jest przygotowanie infrastruktury w taki sposób, aby szybko i skutecznie odprowadzać nadmiar wody opadowej. Mimo to zalane przejścia podziemne i płynące ulice to wciąż częsty widok podczas letnich ulew.

• Huragany

Silne wiatry, huragany czy nawet trąby powietrze występują spontanicznie i lokalnie – to oznacza, że inaczej niż w przypadku suszy i powodzi, trudno jest wskazać konkretne obszary, gdzie ryzyko jest największe bądź nieduże. Ten problem może dotknąć każdego zakątka Polski. Przed tym żywiołem ciężko się zabezpieczyć, a skutki mogą być bardzo poważne – np. z powodu huraganu w wyniku braku prądu w Polsce 19 lutego 2022 r. prawie 600 pociągów pasażerskich było opóźnionych, a na 31 odcinkach ruch został wstrzymany. Wiele jest też szkód o charakterze lokalnym – w tygodniach z silnymi wiatrami ubezpieczyciele przejmują nawet 3-8x więcej zgłoszeń z tytułu szkód pogodowych.

Ubezpieczenia a ryzyko klimatyczne

W latach 2016-2021 działające w Polsce zakłady ubezpieczeń zgłosiły do Komisji Nadzoru Finansowego 273 zdarzenia, które oceniły jako katastroficzne. Szkody wypłacone z tego tytułu wyniosły 3,622 mld PLN. Największe zniszczenia spowodowały deszcze nawalne, podtopienia, burze, grad i huragany. W Polsce 71% budynków jednorodzinnych ubezpieczonych jest od huraganu, a 63% od ryzyka powodzi. Z kolei na świecie w latach 1980-2021 średni procent ubezpieczonych strat wyniósł zaledwie 39,3%.

Według statystyk ubezpieczycieli i GUS (stan na 31 marca 2022) sytuacja ubezpieczeniowa budynków i lokali mieszkalnych w Polsce prezentuje się następująco:

• domy jednorodzinne

szacunkowa liczba budynków – 4 070 375

w tym liczba ubezpieczonych budynków – 2 911 293 (72%)

• budynki mieszkalne wchodzące w skład gospodarstwa rolnego

szacunkowa liczba budynków – 1 317 000

liczba ubezpieczonych budynków – 1 008 644 (77%)

• mieszkania w budynkach wielorodzinnych

szacunkowa liczba lokali – 11 129 625

liczba ubezpieczonych lokali – 4 493 453 (40%)

Sam fakt posiadania ubezpieczenia nie daje gwarancji, że odszkodowanie w pełni pokryje straty. Skutki występowania niszczycielskich zjawisk pogodowych wyraźnie ujawniają problem niedoubezpieczenia mienia. Nieaktualizowane sumy ubezpieczenia mogą spowodować, że odszkodowanie będzie niewystarczające, a poszkodowany będzie musiał ponieść dodatkowe koszty, aby odtworzyć majątek. Dla domowego budżetu może to być ogromny cios. Również dla przedsiębiorców niedoubezpieczenie stanowi ryzyko wpadnięcia w spiralę ograniczania wzrostu i rosnącego zadłużenia. Jeżeli mienie jest ubezpieczone prawidłowo, tj. na sumę zgodną z jego wartością i umożliwiającą jego odtworzenie w przypadku szkody całkowitej – koszty ponosi ubezpieczyciel.

Jakie wsparcie może zapewnić polisa?

Z możliwości ubezpieczenia na wypadek szkód spowodowanych przez katastrofy naturalne może skorzystać szeroka grupa, m. in.:

• właściciele domów/mieszkań i wspólnoty mieszkaniowe,
• rolnicy (gospodarstwo, uprawy, hodowle, magazyny, maszyny),
• przedsiębiorcy (lokal, mienie firmowe – w tym sprzęt specjalistyczny),
• jednostki administracji terytorialnej (infrastruktura).

Zależnie od zakresu wybranego przy zawarciu polisy, ubezpieczenie może obejmować szkody spowodowane przez m. in.:

• deszcz nawalny,
• suszę,
• podtopienie,
• powódź,
• silny wiatr i huragan,
• upadek masztu lub drzewa,
• uderzenie pioruna,
• pożar,
• osuwanie się ziemi.

Oprócz tego w ramach tej samej polisy można uzyskać wsparcie w razie zalania, kradzieży z włamaniem czy innych losowych zdarzeń. Najpełniejszy zakres ochrony gwarantuje ubezpieczenie w wariancie all risk. Dostępne są również ubezpieczenia dedykowane dla nieruchomości na terenie zalewowym.

Chcesz dowiedzieć się więcej na temat rozwiązań ubezpieczeniowych dla Ciebie? Skorzystaj z pomocy eksperta, który reprezentuje ponad 30 towarzystw. W Domu Ubezpieczeniowym Spectrum porównasz oferty, uzyskasz odpowiedzi na wszystkie pytania i dopasujesz polisę do swoich oczekiwań. Odwiedź biuro lub zadzwoń – Doradcę Klienta znajdziesz na mapie placówek lub za pomocą aplikacji ubezpieczeniowej SPECTRUM mobile.

Źródła:

• https://piu.org.pl/klimat-rosnacych-strat-ubezpieczyciele-istotnym-ogniwem-w-zarzadzaniu-ryzykiem-klimatycznym/ Jakie wsparcie może zapewnić polisa?