Jakie są ubezpieczenia obowiązkowe w Polsce?

Kiedy przyjrzymy się liczbie i rodzajom ubezpieczeń w Polsce, najpierw zobaczymy te dotyczące posiadaczy pojazdów mechanicznych, a w dalszej kolejności najprawdopodobniej te, które obejmują domy lub mieszkania. Istnieje również liczna grupa ubezpieczeń odnoszących się do odpowiedzialności cywilnej – bardzo duża część z nich to ubezpieczenia obowiązkowe. Wyjaśniamy, jakie są ubezpieczenia obowiązkowe w Polsce, kogo dotyczą i jaka jest ich rola.

Spis treści

• Ubezpieczenia obowiązkowe – ustawa i jej cel
• Jakie są ubezpieczenia obowiązkowe w Polsce?
• Ubezpieczenia obowiązkowe na podstawie Ustawy, aktów UE lub umów międzynarodowych
• Rozbudowanie obowiązkowej polisy – czy warto?
• Dopasuj polisę do swoich potrzeb

Ubezpieczenia obowiązkowe – ustawa i jej cel

Jaki dokument reguluje w Polsce ubezpieczenia obowiązkowe? Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych zawiera kluczowe regulacje w tej kwestii. To właśnie przepisy tej ustawy określają, jakie są rodzaje ubezpieczeń obowiązkowych, jakie mogą być źródła obowiązku ubezpieczenia oraz kto jest zobowiązany do posiadania ubezpieczenia w danym zakresie.

Celem ubezpieczeń obowiązkowych jest ochrona poszkodowanych oraz zapewnienie im szybkiego i skutecznego wsparcia. Ubezpieczenie obowiązkowe chroni również podmiot zobowiązany do jego zawarcia ze względu na ryzyko szkód związane z potencjalną koniecznością wypłaty bardzo wysokich odszkodowań. Bez ubezpieczeń typu OC poszkodowany (np. w wyniku wypadku samochodowego lub na skutek problemów z prawidłowością rozliczeń księgowych) nie miałby pewności co do tego, czy sprawca ma wystarczający majątek na pokrycie szkody. Korzystając z polisy OC sprawcy szkody, może otrzymać odpowiednią pomoc w znacznie szybszy i łatwiejszy sposób niż w wyniku cywilnego procesu. Warto pamiętać, że w razie zaistnienia szkody, poszkodowany najpierw powinien zgłosić roszczenie z ubezpieczenia do zakładu ubezpieczeń, a w dalszej kolejności rozważyć wystąpienie na drogę sądową. Poszkodowany nie musi w takim przypadku zgłaszać szkody do sprawcy szkody a może to zrobić bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń (taka możliwość nosi nazwę actio directa).

Obowiązkowe ubezpieczenia dotyczą m. in. posiadaczy pojazdów mechanicznych, lekarzy czy przedstawicieli wolnych zawodów i funkcji związanych z wysoką odpowiedzialnością – ale też rolników. Obowiązkowe ubezpieczenia rolne to nie tylko OC z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego (w tym odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim przez osoby pozostające z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym i pracowników gospodarstwa). Jest to też konieczność ubezpieczenia budynków i upraw (przynajmniej w minimalnym zakresie, który określają przepisy). W tego typu polisach ubezpieczeni rolnicy mogą być beneficjentami odszkodowań, kiedy dojdzie np. do pożaru, powodzi lub innego zdarzenia losowego.

Powszechność ubezpieczeń obowiązkowych ma pełnić funkcję ochronną dla poszkodowanych na wypadek:

• szkód związanych z ruchem pojazdów,
• szkód spowodowanych podczas wykonywania zawodów lub funkcji związanych z dużą odpowiedzialnością (np. lekarz, architekt, adwokat, a także organizator imprez masowych),
• szkód wynikających ze zdarzeń losowych i katastrof naturalnych w gospodarstwach rolnych w zakresie budynków i upraw.

Jakie są ubezpieczenia obowiązkowe w Polsce?

Zgodnie z art. 4. Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych wprowadza się wymienione wprost rodzaje ubezpieczeń lub wskazuje możliwe źródła powstania obowiązku ubezpieczeniowego. Są one następujące:

1. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, (…); – dotyczy osób, które są właścicielami lub posiadają pojazd mechaniczny np. na podstawie najmu, użyczenia lub innej umowy mającej charakter trwały;
2. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, (…); – obowiązek dotyczy nie tylko właścicieli gospodarstw, ale również osób, które gospodarstwa dzierżawią lub użytkują na podstawie innego tytułu prawnego;
3. ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych, (…); – przy czym obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia powstaje od momentu pokrycia budynku dachem, dotyczy budynków o powierzchni ponad 20 mkw.;
4. ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia – punkt ten obejmuje bardzo dużą grupę ubezpieczeń dotyczących odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywanego zawodu, prowadzonej działalności itp.

Ubezpieczenia obowiązkowe na podstawie Ustawy, aktów UE lub umów międzynarodowych

Ubezpieczenia obowiązkowe w tej kategorii dotyczą odpowiedzialności związanej z prowadzoną działalnością lub aktywnością. Obowiązek ubezpieczeniowy dotyczy np.:

• OC biur usług księgowych,
• OC biur usług płatniczych,
• OC przy prowadzeniu działalności leczniczej,
• OC przewoźnika,
• OC spedytora,
• OC organizatorów imprez masowych,
• OC organizatorów imprez turystycznych i pośredników turystycznych,
• ubezpieczenia upraw rolnych,
• OC pilota paralotni,
• OC operatora drona.

W tej samej grupie mieszczą się również ubezpieczenia związane z wykonywanym zawodem, m. in. biegłego rewidenta, doradcy podatkowego, lekarza, architekta lub inżyniera budownictwa, radcy prawnego, adwokata, notariusza czy komornika lub syndyka, lekarza prowadzącego indywidualną praktykę oraz pielęgniarki prowadzącej indywidualną praktykę. Obowiązek zawarcia ubezpieczenia OC dotyczy również np. osób wydających świadectwa energetyczne budynków. Więcej temat zawodowego OC możesz przeczytać w tym artykule.

Kolejną grupą ubezpieczeń, których dotyczy obowiązek zawarcia są niektóre rodzaje ubezpieczeń osobowych dotyczące następstw nieszczęśliwych wypadków lub śmierci w NW.

Dotyczy to np. ubezpieczenia przewodnika psa ratowniczego od NNW, ubezpieczenia NNW dla niektórych kategorii sportowców. Obowiązek zapewnienia ubezpieczenia NNW dotyczy również członków Ochotniczej Straży Pożarnej, służb mundurowych, Państwowej Straży Pożarnej, ubezpieczenia NW i kosztów leczenia uczestników imprez turystycznych, NNW wolontariuszy.

Trzeba pamiętać, że ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej uruchomi odpowiedzialność ubezpieczyciela w takim stopniu w jakim istnieje odpowiedzialność ubezpieczonego zestawiona z zakresem udzielanej ochrony.

Rozbudowanie obowiązkowej polisy – czy warto?

Kupując obowiązkowe ubezpieczenie, zazwyczaj sprawdzamy najpierw opcje, które pokrywają minimalny zakres wymagany przez prawo. Warto wiedzieć, że w wielu sytuacjach możemy zwiększyć skuteczność naszej polisy na dwa sposoby:

• poszerzenie zakresu ochrony – czyli rozbudowanie katalogu ubezpieczonych zdarzeń (np. w przypadku ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego może to być włączenie w zakres ochrony dodatkowych ryzyk dobrowolnych lub ubezpieczenia OC w życiu prywatnym, zaś przy ubezpieczeniu upraw można dodatkowo włączyć więcej ryzyk),
• ubezpieczenie nadwyżkowe – zwiększenie sumy ubezpieczenia, czyli podniesienie limitu odpowiedzialności finansowej ubezpieczyciela to rozwiązanie polegające na podwyższeniu sumy gwarancyjnej w umowie ubezpieczenia ponad wymagane minimum ustawowe ze względu na zwiększone ryzyko lub poziom obrotów i skali działalności klienta (np. wyższa suma gwarancyjna przy OC zawodowym, jeżeli pracujemy też za granicą, gdzie ewentualne szkody mogą być droższe niż w polskich realiach).

Dopasuj polisę do swoich potrzeb

Do obowiązkowych ubezpieczeń możemy podejść na wiele sposobów – wszystko zależy od naszych potrzeb i preferencji. Część osób chce jedynie spełnić obowiązek ubezpieczeniowy, a podstawowa ochrona jest dla nich wystarczająca. Jest też wielu Klientów, którzy chcą skorzystać z zalet pełniejszej ochrony, dlatego decydują się na poszerzenie zakresu polisy czy zwiększenie sumy ubezpieczenia.

Chcesz poznać ofertę ubezpieczeniową, która będzie odpowiadać Twoim oczekiwaniom? Skorzystaj z pomocy eksperta, który reprezentuje ponad 30 towarzystw. Odwiedź biuro lub zadzwoń – Doradcę Klienta znajdziesz na mapie placówek lub za pomocą aplikacji ubezpieczeniowej SPECTRUM mobile.